Συγκυβέρνηση αποτυχημένων

Η εικόνα του νέου κυβερνητικού σχήματος μπορεί να προκαλέσει, σε πρώτη φάση, αναμονές, ίσως και ελπίδες. Έτσι κι αλλιώς η νέα κυβέρνηση ξεκινάει από πολύ χαμηλά, καθώς η απερχόμενη κυβέρνηση έχει περιπέσει σε ανυποληψία και η Ν.Δ. δεν έχει κατορθώσει να πείσει.

Τα δύο μεγάλα κόμματα ευθύνονται για τη σημερινή βαθιά κρίση. Ο συνεταιρισμός τους δεν προδιαγράφει κάτι ελπιδοφόρο. Δυο αποτυχημένα μέρη δεν μπορούν να δημιουργήσουν ένα επιτυχημένο σύνολο. Και τα δυο κόμματα κρύβονται πίσω από το σχήμα της "εθνικής σωτηρίας" και από πρωθυπουργήσιμους με διεθνές κύρος, αλλά με καριέρα σε διορισμένα πόστα μακράν της κοινωνίας.

Το νέο σχήμα, προϊόν του ωμού εκβιασμού στις Κάννες, έχει αναλάβει σκληρές πολιτικές δεσμεύσεις, που προοιωνίζονται σύγκρουση με την κοινωνία. Η νέα κυβέρνηση έχει αναλάβει να εφαρμόσει τη μνημονιακή πολιτική, που έχει οδηγήσει την κοινωνία σε χρεωκοπία και έχει διαψεύσει οικτρά κάθε πρόβλεψη για διέξοδο. Η συνέχιση της χρεωκοπημένης πολιτικής θα μεγαλώσει την κοινωνική απόγνωση και θα τροφοδοτήσει νέες αντιδράσεις.

Τα συνδικάτα και οι άλλοι κοινωνικοί φορείς θα χρειαστούν κάποιο χρόνο για να συγκροτήσουν τις αντιστάσεις τους. Η συγκυβέρνηση κορυφής, όμως, δεν πρόκειται να μεταφερθεί μηχανιστικά στην κοινωνική βάση. Η αφερεγγυότητα του πολιτικού συστήματος, καθώς και η πορεία εκπτώχευσης της κοινωνίας, εξοργίζουν τους πολίτες. Απομένει η έκφραση της οργής να κατευθυνθεί στη συλλογική δράση, διότι η νέα καθεστωτική πραγματικότητα μπορεί να σπείρει την απογοήτευση ή τον φόβο.

Η νέα κυβέρνηση θα έχει να αντιμετωπίσει απρόβλεπτες εξελίξεις στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Η επιμονή των κυρίαρχων ευρωπαϊκών κύκλων σε μια πορεία που οδηγεί την Ευρωζώνη σε αποσύνθεση αποσταθεροποιεί τις προσπάθειες αντιμετώπισης της κρίσης του ελληνικού δημόσιου χρέους. Η αντίληψη ότι θα νοικοκυρέψουμε μόνοι μας τα του οίκου μας αγνοεί, εκτός των άλλων, την αλληλεπίδραση με την κρίση στην Ευρωζώνη.

Πολύ σύντομα οι αρχιτέκτονες της συγκυβέρνησης θα αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να μηδενίσουν το κοντέρ, ότι αποτελούν συνέχεια μιας πορείας προς την καταστροφή, ότι η κοινωνία δεν πρόκειται να περιπέσει στη λήθη.

Πέντε παρατηρήσεις...

ΤΟΥ ΝΑΣΟΥ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

1. “Να μην ξεχνάμε την πάλη των τάξεων”. Οι πολιτικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών, που σχετίζονται με την ανασυγκρότηση του “κόμματος του Mνημονίου”, προκύπτουν ως αναγκαστική απάντηση του αστισμού στην όξυνση των κοινωνικών αντιστάσεων. Η ίδια η όξυνση του κοινωνικού ανταγωνισμού είναι αυτή που πυροδοτεί και επικαθορίζει τις πολιτικές εξελίξεις.

2. Ο Παπανδρέου χρησιμοποίησε την δημοκρατία ως απειλή, με πρώτο αντικειμενικό αποτέλεσμα την άμβλυνση των αντιθέσεων του αστικού μπλοκ και τη συσπείρωση μπροστά στον κοινό κίνδυνο. Όπως με χαρακτηριστικό κυνισμό ανέφερε στην Κοινοβουλευτική του Ομάδα, με αποδέκτες το σύνολο του πολιτικού προσωπικού του αστισμού: “σας άφησα να πάρετε μια μικρή γεύση για το τι θα μπορούσε να συμβεί...”.

3. Με βάση τους σχεδιασμούς της 26ης Οκτωβρίου βρισκόμαστε μπροστά στην εξίσωση:

120% χρέος + δέκα χρόνια λιτότητα = 120% χρέος. Το ποσοστό του χρέους δηλαδή που αποτελούσε καταστροφή και λόγο υπαγωγής μας στον μηχανισμό στήριξης, αποτελεί σήμερα τον καινούργιο εθνικό στόχο για το 2020. Μετά από αυτό, αν συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι το πρόβλημα της κρίσης είναι το χρέος, τότε το πρόβλημα είμαστε εμείς. Η σημερινή κρίση αποτελεί δομική καπιταλιστική κρίση, κάτι που αφήνει μόνο μια διέξοδο για τους από πάνω: συνολική και με κάθε τρόπο υποτίμηση της εργασίας. Το χρέος σε αυτή την στρατηγική χρησιμοποιείται ως ιδιαίτερα αποτελεσματικό εργαλείο.

4. Η περίπτωση της Ιταλίας και η ανάλυση των εκεί εξελίξεων ανοίγει δύο δρόμους. Ο ένας είναι ο δρόμος του Μπερλουσκόνι, που δήλωσε ότι για το ιταλικό χρέος δεν ευθύνεται αυτός, αλλά το ευρώ. Ο άλλος είναι ο δρόμος του Μαρξ, που στο Kεφάλαιοπροσέγγιζε το χρέος ως “μοχλό πρωταρχικής συσσώρευσης”. Ως μηχανισμό δηλαδή εσωτερικό σε κάθε κοινωνικό σχηματισμό, που η κύρια λειτουργία του είναι η διεύρυνση της εξουσίας του κεφαλαίου πάνω στην εργασία. Η Ιταλία, αλλά και η Γαλλία, που ετοιμάζεται για τα σκληρότερα μέτρα λιτότητας από το 1945, δείχνουν ακριβώς ότι η επίθεση στην εργασία δεν εδράζεται πρώτα και κύρια σε οργανισμούς εξωτερικούς ως προς τα αστικά κράτη, αλλά στην ίδια την συγκρότησή τους ως εγγυητών της συνολικής καπιταλιστικής αναπαραγωγής

5. Υπό αυτό το πρίσμα ισχυρίζομαι ότι μπορούν να προκύψουν μερικά βασικά στοιχεία για την αριστερή στρατηγική σήμερα. Πρώτο στοιχείο, η ένταση των αγώνων και η οργάνωση των κοινωνικών αντιστάσεων. Δεύτερο στοιχείο, η δημοκρατία, που αποτελεί ταυτόχρονα απειλή για τους από πάνω και δύναμη για εμάς. Τρίτο στοιχείο, η κατεύθυνση της πάλης: έξοδος από την κρίση σε βάρος της κερδοφορίας και των προνομίων του κεφαλαίου, για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των κατακτήσεων του κόσμου της εργασίας και της νεολαίας. Σε αυτή την κατεύθυνση το εργατικό κίνημα προφανώς μπορεί να χρησιμοποιήσει κάθε εργαλείο ή εκβιασμό που μπορεί να έχει στα χέρια του, χωρίς όμως να μετατρέπει τα μέσα σε σκοπό ή να καλούμαστε να επιλέξουμε μορφή υποτίμησης εσωτερική ή νομισματική. Με αυτή την έννοια η σταθερότητα της ευρωπαϊκής ή της παγκόσμιας οικονομίας δεν αποτελεί όριο για το οποίο είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε θυσίες. Η συγκεκριμένη διατύπωση όμως δεν είναι απλώς πολιτικά λειψή, αλλά μπορεί να αποδειχτεί και πολιτικά επικίνδυνη αν δεν συμπληρωθεί ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε καμία θυσία για την κερδοφορία και την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού καπιταλισμού. Φτάνουμε έτσι και στο τέταρτο στοιχείο, που αποτελεί και συμπλήρωμα του ταξικού προσανατολισμού, τον διεθνισμό. Διεθνισμό όχι με την παιδική έννοια της αναμονής μέχρι να συμβεί η ταυτόχρονη και συνολική αλλαγή των συσχετισμών στην Ευρώπη ή τον κόσμο. Διεθνισμό με τον τρόπο που το έθετε ο Λένιν το 1917, ότι διεθνιστικό είναι να αγωνίζεσαι πρώτα από όλα ενάντια στη δική σου αστική τάξη.